تاثیر بارگذاری استاتیک و دینامیک بر ضایعات جوانه زنی بذر گلرنگ

بذر گلرنگ (carthamus tinctorius l.) که متعلق به خانواده compositae می باشد، به دلیل توانایی تطبیق پذیری با شرایط محیطی در نقاط مختلف دنیا کشت می شود. گلرنگ اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است که ناشی از ارزش غذایی بالای روغن خوراکی آن است. دانه گلرنگ منبع غنی از روغن (35-40%)، حاوی مقدار قابل توجهی (75-80%)linoleic acid می باشد. سطح زیر کشت گلرنگ در دنیا ha 76800 تخمین زده می شود که مقدار محصول تولیدی از این سطح کشت tonnes 605000 گزارش شده است. به منظور بررسی ویژگی های بذر گلرنگ، تحقیق حاضر مشتمل بر دو بخش اجرا گردید. بخش نخست شامل ویژگی های فیزیکی و مکانیکی دو رقم بذر گلرنگ (پدیده و il111) است که در توسعه تجهیزات جابه جایی و فرآوری بذر کاربرد دارد. این ویژگی ها عبارت بودند از: ابعاد، وزن هزار دانه، چگالی توده، چگالی حقیقی، تخلخل، ضریب اصطکاک استاتیک بر روی فولاد ضد زنگ، آلومینیوم، ورق گالوانیزه و چوب و ویژگی های مکانیکی از جمله نیروی شکست، کرنش شکست، انرژی شکست، جابه جایی تا نقطه شکست و مدول جابه جایی. این پارامتر ها در سه سطح رطوبتی 6-5، 11-10 و 16-15 درصد بر پایه خشک مطالعه شدند. نتایج بدست آمده برای ویژگی های فیزیکی نشان داد که تغییر رطوبت تاثیر اندکی بر تغییرات ابعاد دارد. وزن هزار دانه، ضریب کرویت و ضریب اصطکاک استاتیک به صورت خطی با افزایش رطوبت افزایش می یابند. در حالیکه چگالی توده، چگالی حقیقی، تخلخل، حجم و سطح تصویر برای هر دو رقم به صورت غیر خطی ابتدا افزایش داشته سپس کاهش می یابد. بر اساس تجزیه آماری، رطوبت تاثیر معنی داری بر ابعاد، حجم، سطح تصویر، وزن هزاردانه، چگالی توده و چگالی حقیقی می گذارد. برای ضریب اصطکاک استاتیک تجزیه آماری نشان داد که تاثیر رقم بذر بر اصطکاک روی آهن ضد زنگ و گالوانیزه معنی دار است. در ضمن اثر متقابل رطوبت و رقم نیز در این دو سطح معنی دار می باشد. ویژگی های مکانیکی تحت بارگذاری فشاری در سطوح رطوبتی مختلف (% d.b 15-5 ) تعیین شد. آزمایشات نشان داد که با افزایش رطوبت، میزان انرژی شکست و جابه جایی تا نقطه شکست افزایش یافته در حالیکه نیروی شکست و مدول جابه جایی کاهش می یابد. نیروی شکست در رطوبت 10% کمینه می باشد. در نتیجه بذرها در این سطح رطوبت بسیار حساس به آسیب بوده و نیاز به مراقبت دارند. با توجه به تجزیه آماری تاثیر رطوبت بر جابه جایی تا نقطه شکست و نیروی شکست بسیار بیشتر از تاثیر رقم می باشد. در بخش دوم این پژوهش، هر دو رقم دانه گلرنگ تحت بارگذاری استاتیک و دینامیک قرار گرفتند. نتایج نشان داد که زمانی که بذر تحت بارگذاری شبه استاتیک (30، 50 وn 70) قرار می گیرد، مشخصات گیاهچه (وزن کل، طول کل، وزن ریشچه، طول ریشچه، وزن ساقچه، طول ساقچه، وزن خشک ساقچه و وزن خشک ریشچه) کاهش می یابد. اما ویژگی های جوانه زنی (درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، بنیه بذر و سرعت جوانه زنی) رفتار متفاوتی از خود نشان می دهند. سرعت جوانه زنی در n 30 کاهش یافته اما به دلیل آسیب به پوشش بذر در n 50 سرعت جوانه زنی افزایش می یابد. برای رقم پدیده، بذرها نیرویی اعمالی را تحمل نکرده و بعداز n 30 نیرو بنیه بذر صفر می شود. برای il111 شاخص جوانه زنی در اولین سطح نیرو افزایش داشته اما در سطح دوم کاهش می یابد. بر اساس تجزیه آماری مشخص گردید که نیروی وارده، رقم و اثر متقابل آن ها در سطح احتمال (p<0.01)بر پارامترهای رشد گیاهچه و جوانه زنی معنی دار می باشد. در بارگذاری دینامیک، بذرها تحت ضربه قرار گرفته (22، 15 وmj 9) و در پارامترهای گیاهچه کاهش مشاهده شد. تاثیر انرژی وارده، رقم و اثر متقابل بین انرژی وارده و رقم در سطح احتمال (p<0.01) پارامترهای رشد گیاهچه و جوانه زنی معنی دار می باشد. اما در پارامترهای جوانه زنی انرژی، رطوبت، رقم و اثر متقابل آن ها در سطح احتمال (p<0.01) بر درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی و سرعت جوانه زنی معنی دار است. در حالت عمومی بذرها حین جابه جایی و ذخیره سازی در یک زمان تحت بارگذاری استاتیک و دینامیک قرار می گیرند. بنابراین نوع بارگذاری عامل مهم در تولید ضایعات می باشد. براساس مشاهدات، بارگذاری استاتیک اثر سوء بیشتری بر پارامترهای جوانه زنی دارد. اما n 50 نیرو سبب افزایش سرعت جوانه زنی و کاهش شاخص جوانه زنی می شود که مطلوب می باشد. البته براساس تجزیه آماری نوع بار گذاری تاثیر معنی داری بر پارامترهای گیاهچه نداشت ولی در سطح احتمال (p<0.01) بر پارامترهای جوانه زنی موثر بود.